การรักษาฟันด่าง/ฟันตกกระ

Q:ฟันด่าง/ตกกระคืออะไร

A:คำว่า “ฟันด่าง” หมายถึง ภาวะที่ฟันมีสีหรือพื้นผิวไม่สม่ำเสมอ เช่น มีจุดขาว ขุ่น สีน้ำตาล หรือสีเทาบนผิวฟัน ซึ่งอาจเกิดจากหลายสาเหตุ

Q:สาเหตุของฟันด่าง/ตกกระคืออะไร

A:สาเหตุมาจากหลายสาเหตุได้แก่

1. การได้รับฟลูออไรด์เกิน (Fluorosis): ฟลูออไรด์ที่เกินมักมาจากการกลืนยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์ มากเกินในช่วงเด็กเล็ก การดื่มน้ำที่มี ฟลูออไรด์เกินระดับปลอดภัย (มากกว่า 1.5 มิลลิกรัมต่อลิตร) หรือการได้รับฟลูออไรด์ซ้ำซ้อนจากหลายแหล่ง (เช่น น้ำดื่ม + อาหาร + ยา)มักเกิดที่ฟันหน้าแท้ (ฟันหน้าบนซี่กลาง) เพราะเป็นฟันที่พัฒนาในช่วงอายุต่ำกว่า 4ปี

2. ฟันถูกรบกวนการสร้่าง เช่น ฟันน้ำนมผุเยอะจนมีเชื้อโรคหรือหนองปลายรากฟันน้ำนม ส่งผลให้ฟันแท้ที่อยู่ด้านล่างฟันน้ำนมซี่นั้นเกิดการติดเชื้อไปด้วยทำให้กระกวนการสร้างฟันไม่สมบูรณ์ หรือแม้กระทั่งการได้รับแรงกระแทกจากอุบัติเหตุจนไปกดโดนหน่อฟันแท้ หรือแม้กระทั่ง การได้รับยาปฏิชีวนะบางชนิด (เช่น เตตราไซคลิน) ขณะฟันกำลังสร้างในเด็กเล็ก

3. ภาวะทุพโภชนาการ ขณะฟันกำลังสร้าง (เช่น ขาดแคลเซียม, วิตามิน A หรือ D)

4. กรรมพันธุ์ เช่น ในกลุ่มโรค amelogenesis imperfecta

5.ฟันผุระยะเริ่มต้น โดยฟันผุก่อนที่จะเป็นรู มักจะมีการเปลี่ยนสีเป็นสีขาวขุ่นให้เห็นก่อน ซึ่งจะทำให้หลายท่านมองเห็นว่าฟันมีลักษณะเป็นด่างสีขาวไม่สวยงาม

Q: ลักษณะฟันด่าง/ตกกระเป็นอย่างไร

A: ลักษณะของฟันด่าง/ตกกระจะแสดงออกมาให้เห็นแตกต่างกันไปตามสาเหตุดังต่อไปนี้

1. ฟันด่างที่เกิดจากการได้รับฟลูออไรด์เกิน (Fluorosis) จะมีลักษณะที่เห็นแบ่งตามความรุนแรงดังต่อไปนี้

เล็กน้อย : มีจุดหรือแถบสีขาวขุ่นเล็ก ๆ
ปานกลาง: จุดขาวชัดเจนขึ้น หรือเป็นแถบทั่วฟัน
รุนแรง: ฟันมีสีเหลือง-น้ำตาล มีรูพรุน ผิวไม่เรียบ

2.Enamel Hypoplasia ที่เกิดจากการถูกรบการสร้างฟันซี่นั้นๆ ในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง พบได้ทั้ง ฟันน้ำนม และ ฟันแท้ อาจเป็น ซี่เดียวหรือหลายซี่ ก็ได้การพบที่ฟฟันหน้าบนล่างร่วมกับฟันกรามแท้จะเรียกชื่อเฉพาะว่า Molar Incisor Hypomineralisation (MIH) โดยลักษณะฟันที่เกิดจาก enamel hypoplasia จะแบ่งเป็น

ระดับเล็กน้อย จะเห็นเป็นลักษณะจุดสีขาวหรือเหลือง, เคลือบผิวฟันบางลงเล็กน้อยแต่ผิวฟันยังเรียบอยู่, ไม่สึก, ไม่ไวต่อความรู้สึกกล่าวคือจะไม่เสียวฟัน หรือไม่มีอาการใดๆ
ระดับปานกลาง มีสีผิดปกติ, มีรอยบุ๋มหรือร่องเล็กๆ, ผิวขรุขระเนื่องจากผิวเคลือบฟันไม่สมบูรณ์บางส่วน ทำให้เริ่มเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุ
ระดับรุนแรง ผิวเคลือบฟันกร่อน/หลุดไปบางส่วนอย่างชัดเจนจนทำให้ฟันเป็นรูและสึกง่าย อาจมีอาการเจ็บเมื่อทานของร้อน/เย็น ทำให้ฟันผุง่าย

3.Amelogenesis imperfecta (AI) คือ โรคทางพันธุกรรม ที่ส่งผลให้ การสร้างเคลือบฟันผิดปกติ ทั้งในฟันน้ำนมและฟันแท้ แต่มักจะเกิดในฟันแท้มากกว่า โดยความผิดปกติอาจอยู่ในขั้นตอนการสร้าง การตกผลึก หรือการเจริญเติบโตของเคลือบฟัน ทำให้ฟันมีลักษณะผิดปกติได้ 4 ชนิด

1. Hypoplastic type

ผิวเคลือบฟันบางและไม่แข็งแรง ทำให้ฟันอาจมีรูหรือพื้นผิวไม่เรียบ

2. Hypomaturation type

ผิวเคลือบฟันมีความหนาปกติ แต่เนื้อฟันไม่แข็ง ทำให้แตกหรือหลุดลอกง่าย

3. Hypocalcified type

ผิสเคลือบฟันสร้างมาแต่ไม่แข็งตัว (calcify) ทำให้ฟันนุ่ม ผุง่าย และสีเข้ม

4. Hypomaturation-hypoplastic with taurodontism ผสมระหว่างสองแบบข้างต้น และฟันกรามอาจมีลักษณะ “รากสั้น โพรงประสาทฟันใหญ่”

4. ฟันด่าง/ฟันตกกระที่เกิดจาก

ฟันผุระยะเริ่มต้น มักสัมพันธ์กับตำแหน่งที่แปรงไม่สะอาด มีคราบฟันและมื่อเอาคราบฟันออกจะพบรอยขาวขุ่นอยู่ด้านใต้

Q : การรักษาฟันด่าง/ตกกระทำด้วยวิธีไหนได้บ้าง

A : การรักขึ้นกับลักษณะความรุนแรงโดยแบ่งการรักษาได้ดังนี้

ติดตามอาการ ไม่ต้องรักษา ในกรณีที่ไม่มีอาการ ลักษณะเป็นรอยด่างแค่เล็กน้อย ยิ้มไม่เห็น หรือบางรายไม่ได้สนใจความสวยงามก็ไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษาอาจไม่ต้องรักษา
Microabrasion ขัดผิวหน้าฟันเพื่อให้ฟันรียบ และสีดูจางลง วิธีการทำคือ

1. ทันตแพทย์จะทาสารที่มีกรดอ่อน ๆ (มักเป็น กรดไฮโดรคลอริก 6–18%) ผสมกับผงขัดละเอียด (เช่น ซิลิกา)

2. ใช้แรงกดและการหมุนแบบควบคุม ขัดที่บริเวณที่มีรอยผิดปกติ

3. ล้างออก ขัดแต่งผิว และอาจตามด้วยการ ฟลูออไรด์ เคลือบเพื่อช่วยให้ฟันแข็งแรง

*การรักษาวิธีนี้จะง่าย ใช้เวลา10-30นาที แต่จะช่วยแค่ให้สีจางลง แต่อาจไม่หายไปทั้งหมด

การฟอกสีฟัน (whitening) ช่วยให้สีฟันดูสม่ำเสมอขึ้น โดยแบ่งตามสถานที่ได้ดังนี้

🦷 1. ฟอกสีฟันในคลินิก (In-office Whitening) ทำโดยทันตแพทย์ ใช้สารฟอกสีที่เข้มข้น (เช่น ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ 25–40%) และใช้แสงเย็น (cool light) ช่วยเร่งกระบวนการ

💸ราคา5000-6000บาท

✅ ข้อดี:

• เห็นผลในครั้งเดียว (ประมาณ 45–60 นาที)

• ปลอดภัย ควบคุมโดยหมอฟัน

• เหมาะกับผู้ที่ต้องการฟันขาวเร็ว

⚠️ ข้อควรระวัง:

• อาจมีอาการเสียวฟันชั่วคราว

• ราคาค่อนข้างสูง

🦷 2. ฟอกสีฟันที่บ้าน (Home Whitening) โดย ทันตแพทย์จะพิมพ์ปากทำถาดฟอกสีเฉพาะบุคคลและใช้สารฟอกสีความเข้มข้นต่ำกว่า (เช่น คาร์บาไมด์เปอร์ออกไซด์ 10–22%) ให้คนไข้นำกลับไปใช้เอง

💸ราคาเริ่มต้น 4500 ขึ้นกับคนไข้เลือกใช้น้ำยาชนิดใด

✅ ข้อดี:

• ควบคุมระดับความขาวได้เอง

• ค่าใช้จ่ายน้อยกว่าฟอกในคลินิก

• เหมาะสำหรับฟอกระยะยาวหรือซ้ำเป็นระยะ

⚠️ ข้อควรระวัง:

• ต้องทำติดต่อกัน 7–14 วันจึงเห็นผล

• ต้องมีวินัยในการใส่ถาดฟอกทุกวัน

การใช้เทคนิค Resin infiltration คือเทคนิคทางทันตกรรมที่ใช้วัสดุที่เป็นเรซินชนิดพิเศษที่สามารถแทรกซึมเข้าไปในรอยโรคฟันผุระยะเริ่มต้น (early caries) หรือจุดด่าง/ตกกระขาวบนฟัน เพื่อฟื้นฟูฟันโดยไม่ต้องกรอฟันหรืออุดแบบดั้งเดิม ดังนั้น เทคนิคนี้จะเป็นการรักษาฟันด่าง/ตกกระ/รอยผุ แบบ “minimally invasive” โดยมีขั้นตอนคือ

1. ทำความสะอาดและใส่แผ่นยางกันน้ำลายบริเวณที่จะรักษา

2. ใช้กรดอ่อน เพื่อเปิดผิวหน้าเคลือบฟันให้เรซินแทรกเข้าไปได้

3. ใส่เรซินเหลว ลงไปในบริเวณที่ต้องการ

4. ใช้แสง curing light เพื่อให้เรซินแข็งตัว

5. ขัดแต่งพื้นผิวฟันให้เรียบและสวยงาม

***ใช้เวลาประมาณ 30-60นาทีในการรักษา

💸ราคา 3000-4000/ซี่

โดยมี

✅ข้อดี

- เด็กสามารถทำได้และมักทำในฟันแท้ที่เพิ่งขึ้นใหม่ (โดยเฉพาะช่วงอายุ 7–12 ปี) และจะไม่ทำในฟันน้ำนม

⚠️ ข้อควรระวัง:

-เลือกทำในเด็กที่สามารถให้ความร่วมมือในการอ้าปากได้ประมาณ30-45นาที

วีเนียร์ คือการเคลือบผิวหน้าฟันด้วยวัสดุที่มีสีเหมือนฟันธรรมชาติ โดยติดบนผิวฟันด้านหน้า เพื่อแก้ไขรูปร่าง สี หรือความผิดปกติของฟัน เช่น ฟันด่าง ฟันห่าง ฟันบิ่น หรือฟันสีเข้มที่ฟอกไม่ออกโดยแบ่งตามชนิดของวัสดุดังนี้

1. Porcelain veneerหรือที่เรียกทั่วไปว่าเซรามิกวีเนียร์ โดยขั้นตอนการทำคือ

1. ปรึกษา – ออกแบบรอยยิ้ม

2. กรอฟันเล็กน้อย (เฉพาะผิวหน้า)

3. พิมพ์ปากส่งแลปทำชิ้นงาน

4. ติดตั้งวีเนียร์ด้วยกาวพิเศษ

5. ปรับแต่งและขัดผิวให้เรียบเนียน

🕒 ใช้เวลา 2–3 ครั้ง (ประมาณ 1–2 สัปดาห์

💸ราคา 12500-15000/ซี่

✅ข้อดี

-สวยงาม ใสเหมือนฟันจริง

- ทนทานสูง (อยู่ได้นาน 10–15 ปี)

- ไม่เปลี่ยนสี

⚠️ ข้อควรระวัง:

- ราคาแพง เนื่องจากต้องทำโดยทันตแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ

- ต้องกรอฟันเล็กน้อย

2. Composite veneerหรือที่เรียกโดยทั่วไปว่าเรซินวีเนียร์ (วัสดุอุดฟันชนิดพิเศษ) ปรึกษาทันตแพทย์ พิมพ์ปาก และทันตแพทย์จะนัดมาทำการกรอฟันเล็กน้อย ใช้เรซินปิดผิวฟันและฉายแสง

💸ราคา เริ่มต้น5000/ซี่

✅ข้อดี

- ราคาถูกกว่า

- ทำเสร็จเร็ว บางรายอาจทำเสร็จภายใน1วัน

- ซ่อมแซมง่าย

⚠️ ข้อควรระวัง:

- อายุการใช้งานสั้นกว่า (3–5 ปี)

- เปลี่ยนสีตามเวลา

- ขัดเงาน้อยกว่าเซรามิก

ครอบฟัน (Crowns) คือใช่วัสดุที่ทำขึ้นเพื่อครอบคลุม “ฟันทั้งซี่” ที่เสียหาย แตก ผุเยอะ หรือมีโครงสร้างไม่แข็งแรง เพื่อเสริมความแข็งแรงและความสวยงามให้กับฟัน

โดยแบ่งตามชนิดของวัสดุได้ดังนี้

1. เซรามิกล้วน (All ceramic)

สวยเหมือนฟันจริง, ไม่มีโลหะมักใช้กับฟันหน้า

2.เซรามิกผสมโลหะ (PFM)

แข็งแรงมาก, สีอาจไม่ธรรมชาติเท่าเซรามิกล้วนใช้ได้ทั้งฟันหน้าและฟันกราม

3.โลหะล้วน (ทอง / อัลลอย)

ทนทานที่สุด, สีไม่เหมือนฟันใช้กับฟันกราม

4.ครอบฟันสแตนเลส (Stainless steel crown – SSC)ใช้เพื่อชั่วคราวโดยนิยมใช้ในฟันกรามแท้เด็ก

**ขั้นตอนการครอบฟัน

1. ตรวจวินิจฉัย และวางแผน

2. กรอแต่งฟัน เพื่อให้พอดีกับครอบ

3. พิมพ์ฟัน ส่งทำครอบ